Cari Oran

Cari oran; şirketlerin likit varlıklarını gösteren dönen varlıklarının, kısa vadeli yabancı kaynaklarına bölünmesi ile ortaya çıkan orandır.

Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Cari oranın hesaplanma amacı nedir?

Firmanın kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü tespit etmektir. Özellikle bankaya kredi başvurusunda bulunan firmalar bilmelidir ki, kredi neticesine cari oran değerinin etkisi büyüktür. Tek başına kredinin red nedeni olmamakla birlikte ciddi önem taşır.

Cari oran değeri kaç olmalıdır?

Cari oranın genel uygulamada beklenilen oransal değeri 2 dir. Ancak bu oran firmanın sektörüne, piyasa koşullarına, ülkenin ekonomik şartlarına, firmanın analizin yapıldığı dönemde her hangi bir yatırımı olup olmadığına bakılmalıdır. Ülkemiz şartlarında özellikle üretim yapan firmalarda bu oranın 1.8 seviyelerinde olması makul bir değer olarak kabul edilebilir.

Cari oran hesaplanırken nelere dikkat edilmelidir?

• Ticari alacağın olduğu firmalarda tahsil kabiliyeti sınırlı olup, donuk bir alacak haline geldiyse bu tutar düşülerek cari oran hesaplanmalıdır ki, gerçek değere ancak bu şekilde ulaşılabilir. Örneğin; x firmasında 800.000 TL mizanınızda alıcılar kaleminizde yer alıyor ve bu bakiye neticesinde cari oranınız beklenilen düzeyde çıkıyor. Ancak bu alacak tahsil kabiliyetini yitirmiş bir alacaksa bu bakiye düşülüp cari oran tekrar hesaplanmalıdır. Eğer bunu yapmazsanız finans planlamanızı doğru yönetemezsiniz.
• Dönen varlıkların kalitesi mutlaka irdelenmelidir. Stok değerleri gerçeği yansıtmalı ve firma özelinde analizi edilmelidir. Çünkü bazı firmalar stoklu çalışmak durumundayken bazıları sipariş üzerine çalışmaktadır. Bu da cari oranı etkiler.
• Firmanın satış yapma koşulları göz önü alınacak unsurlardandır. Firma tahsilatlarının büyük bir kısmını peşin yapıyorsa, vadeli tahsilatı daha fazla olan bir firmaya göre cari oranı düşük çıkabilir. Cari oran düşüklüğünün nedenleri araştırılması bu yüzden önemlidir. Çünkü firma kendini korumak amacıyla daha sağlam firmalarla çalışmayı tercih etmiş olabilir.
• Kısa vadeli borçların niteliği mutlaka incelenmelidir. Örneğin, kısa vadeli ortaklara borçlar kaleminde bir bakiye varsa bu bakiye cari oransal değerinizi mutlaka etkileyecektir. Peki bu ortak borcu gerçekten 1 yıl içerisinde geri ödenecek mi? Yoksa ilgili bakiye uzun vadeli ortaklara borçlar hesabında mı takip edilmelidir?

Cari oran’ı arttıran nedenler:

• Firmanın sermaye artışına gitmesi
• Faaliyetlerin sonucunda yaratılan kaynaklar
• Uzun vadeli banka veya satıcı borçlanması
• Kısa vadeli borçların ödenmesi
• Bağlı ve sabit değerlerin artışı

Cari oran’ı düşüren nedenler:

• Kısa vadeli borçlanmanın artması
• Kar dağıtımı
• Firmanın zarar etmesi
• Kısa vadeli ortaklara borçlar kaleminin artışı
• Yanlış muhasebe kayıtları (Taksitli banka kredi borçlarının kısa-uzun vade ayrımı yapılmadan tüm risk bakiyesinin kısa vadeli banka borçlarında takip edilmesi)
• Duran varlık satın alınması

Cari oranın beklenilen düzeyin altında olması risk unsuru olduğu gibi, çok yüksek cari oran değerleri de ihtiyaçtan daha fazla dönen varlık unsuru olduğunu gösterir.

Nakit Oran

Nakit oran, piyasa ve ekonomik şartlarda herhangi bir daralmak durumunda firmanın likit varlıkları ile kısa vadeli borçlarının ne kadarlık kısmını ödeyebileceğini gösterir.
Nakit oranının diğer adı disponibilite oranıdır. Oranın 0,20’nin altına düşmemesi gerekir. Nakit oranı, firmanın acil nakit durumunu yansıtmaktadır.

Nakit Oran = Hazır Değerler / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Nakit Oran Kaç Olmalıdır? Düşük veya Yüksek olmasının riskleri nelerdir?

• Nakit oran = 0,20 olması beklenilen seviyedir.
• Nakit Oran < 0,20 ise ; firma nakit akışında sorunlar yaşayabilir ve dış kaynak kullanımında yeni arayışlar içersine girer.
• Nakit Oran >0,20 ise, paranın verimli kullanılıp kullanılmadığı irdelenmelidir.

Nakit oranın düşük olması işletmenin satışlarının yavaşlaması alacaklarını zamanında tahsil edememesi gibi durumlarda kısa vadeli yükümlülükleri karşılayamamasına yol açabilir.
Nakit Oranın yüksek olması ise firmada atıl fonların olabileceği anlamına gelebilir. Ayrıca likidite ve karlılık arasında ters orantı olduğundan nakit oranın yüksek olması karlılığı olumsuz etkilemektedir.